drug-induced cough

O βήχας  φαρμακευτικής αιτιολογίας πολλές φορές δημιουργεί διαγνωστικά διλήμματα. Σημαντική είναι η λεπτομερής λήψη του ιατρικού  και η προσεκτική κλινική εξέταση στα άτομα που βήχουν και που κατά τα άλλα  δεν παρουσιάζουν  κάποιο πρόβλημα από το ανώτερο ή κατώτερο αναπνευστικό τους σύστημα.

Πάντοτε στα άτομα που βήχουν τίθεται το ερώτημα, ποια φάρμακα παίρνουν, ώστε να αποκλειστεί ο βήχας φαρμακευτικής αιτιολογίας [1].

Βήχα μπορεί να προκαλέσουν, ως παρενέργεια, 3 ομάδες αντιυπερτασικών φαρμάκων και  διάφορα άλλα φάρμακα:

1.Οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγεοτενσίνης   ή α- ΜΕΑ [2], όπως: Εναλαπρίλη (Enalapril), Ζοφενοπρίλη (Ζofenopril), Ιμιδαπρίλη (Imidapril), Καπτοπρίλη (Captopril), Κιναπρίλη (Quinapril), Λισινοπρίλη (Lisinopril), Μπεναζεπρίλη (Benazepril), Περινδοπρίλη (Perindopril), Ραμιπρίλη (Ramipril), Σιλαζαπρίλη (Cilazapril), Τραντολαπρίλη (Trandolapril), Φοσινοπρίλη (Fosinopril).

2. Οι β-αναστολείς, όπως :  Ατενολόλη (Atenolol),  Βηταξολόλη (Betaxolol),  Βισοπρολόλη φουμαρική (Bisoprolol Fumarate), Εσμολόλη υδροχλωρική (Esmolol Hydrochloride),  Καρβεδιλόλη (Carvedilol),  Μετοπρολόλη (Metoprolol),  Νεμπιβολόλη υδροχλωρική (Nebivolol Hydrochloride),  Οξπρενολόλη υδροχλωρική (Oxprenolol Hydrochloride),  Πινδολόλη (Pindolol), Προπρανολόλη υδροχλωρική (Propranolol Hydrochloride), Σελιπρολόλη υδροχλωρική (Celiprolol Hydrochloride)

3. Αποκλειστές διαύλων ασβεστίου. Οι αποκλειστές διαύλων ασβεστίου, που αναφέρονται και ως ανταγωνιστές ασβεστίου, αποκλείουν  την είσοδο ιόντων ασβεστίου από τους διαύλους των κυτταρικών μεμβρανών. Παραδείγματα αποκλειστών διάυλων ασβεστίου: Αλμοδιπίνη (Amlodipine),  Βαρνιδιπίνη (Barnidipine),  Διλτιαζέμη υδροχλωρική (Diltiazem Hydrochloride), Ισραδιπίνη (Isradipine), Λασιδιπίνη (Lacidipine),  Λερκανιδιπίνη (Lercanidipine),  Μανιδιπίνη (Manidipine), Νιμοδιπίνη (Nimodipine),  Νισολδιπίνη (Nisoldipine),  Νιτρενδιπίνη (Nitrendipine), Νιφεδιπίνη (Nifedipine), Φελοδιπίνη (Felodipine).

4. Διάφορα φάρμακα:Η σιταγλιπτίνη ή λανατοπρόστη μπορεί να προκαλέσει βήχα σε προδιατεθημένα άτομα σε συνδυασμό με ορισμένες συν-νοσηρότητες που σχετίζονται με βήχα, όπως η αλλεργική φλεγμονή.

Αναφέρονται επίσης περιπτώσεις χρόνιου βήχα από τη χρήση  τοπιραμίνης, φενυτοϊνης, μεθοτρεξάτης, μυκοφαινολικοής μοφετίλης ή ομεπραζόλης .

Αιτιολογια του βήχα από αντιυπερτασικά φάρμακα

Τα αντυπερτασικά φάρμακα των παραπάνω κατηγοριών μπορεί να προκαλέσουν βήχα ως παρενέργεια της φαρμακολογικής δράσης τους.

Όμως ο μηχανισμός πρόκλησης του βήχα είναι διαφορετικός για τα φάρμακα της κάθε κατηγορίας.

Βήχας από τη χρησιμοποίηση κάποιου αναστολέα του μετατρεπτικού ενζύμου αγγειτενσίνης είναι πολύ συνηθισμένος, διότι αυτά τα φάρμακα είναι τα πρώτης εκλογής αντιυπερτασικά φάρμακα.

Οι αναστολείς ΜΕΑ  επηρεάζουν το σύστημα ρενίνης-αγγειοτενσίνης-αλδοστερόνης και αποκλείουν  τη μετατροπή της αγγειοτενσίνης Ι σε αγγειτενσίνη ΙΙ, που συμμετέχει στην αγγειοσύσπαση.

Οι αναστολείς  ΜΕΑ   μπορεί να προκαλέσουν ξηρό επίμονο ιλακώδη βήχα στο 5%-35% των υπερτασικών ατόμων που τα χρησιμοποιούν.

Ο μηχανισμός πρόκλησης του βήχα είναι πιθανόν πολυπαραγοντικός.

Οι αναστολείς ΜΕΑ  προλαβαίνουν τη διάσπαση της βραδυκινίνης και της ουσίας P. Αυτό έχει ως επακόλουθο τη συσσώρευση αυτών των προβηχικών χημικών μεσολαβητών στην αναπνευστική οδό.

Επιπλέον, η βραδυκινίνη μπορεί να διεγείρει την παραγωγή προσταγλανδινών.

Η ένταση και η διάρκεια του βήχα δεν εξαρτώνται από τη δόση του αναστολέα ΜΕΑ. Αν κάποιο άτομο εμφανίσει βήχα, χρησιμοποιώντας κάποιον αναστολέα ΜΕΑ, ο βήχας θα προκληθεί και με οποιον δήποτε άλλον αναστολέα ΜΕΑ.

Οι βήτα αναστολείς δρουν χρησιμοποιώντας το ανταγωνιστικό αποτέλεσμά τους  στους καρδιακούς βήτα-1 αδρενεργικούς υποδοχείς. Κυκλοφορούν δύο τύποι βήτα αναστολέων οι ανταγωνιστές των βήτα-1 εκλεκτικών αδρενοϋποδοχέων (π. μετοπρολόλη, ατενολόλη) και οι ανταγωνιστές των μη εκλεκτικών βήτα1/βήτα-2 υποδοχέων. (π.χ. καρβεδιλόλη, προπρανολόλη, σοταλόλη, τιμολόλη). Οι ανταγωνιστές των βήτα 2 υποδοχέων σχετίζονται με την πρόκληση βρογχοσπάσμου.

Συνεπώς, τόσον οι εκλεκτικοί, όσο και οι μη εκλεκτικοί βήτα αναστολείς  μπορεί να προκαλέσουν βρογχόσπασμο, που μπορεί να οδηγήσει στην πρόκληση αντανακλαστικού του βήχα.

Οι αποκλειστές διαύλων ασβεστίου [Calciumchannelblockers (CCBs)] αποκλείουν την είσοδο ασβεστίου στον καρδιακό μυ και τις λείες μυικές ίνες των αγγείων.

Παρά το γεγονός ότι έχουν αναφερθεί περιπτώσεις εκδήλωσης  βήχα από τη χρήση κάποιο  CCB, η συχνότητα πρόκλησης βήχα κυμαίνεται από 1% έως 6%.

Σε περίπτωση που ένα άτομο χρησιμοποιεί κάποιον CCB  και εκδηλώσει βήχα θα πρέπει να ερευνάται, αν ταυτόχρονα με τον CCB χρησιμοποιείται και κάποιος αναστολέας ΜΕΑ που και αυτός μπορεί να προκαλέσει βήχα.

Τα άτομα που εκδηλώνουν βήχα, χρησιμοποιώντας ένα αναστολέα ΜΕΑ δεν πρέπει να διακόπτουν την αντιυπερτασική αγωγή τους, αλλά να τη συνεχίζουν με κάποιον αναστολέα αγγειοτενσίνης ΄(σαρτάνη), που δεν περικλείει τον κίνδυνο πρόκλησης βήχα.

Τα φάρμακα αυτής της κατηγορίας είναι ειδικοί ανταγωνιστές των υποδοχέων της αγγειοτασίνης ΙΙ και έχουν ιδιότητες παρόμοιες με των α-ΜΕΑ. Όμως, αντίθετα από τους α-ΜΕΑ δεν αναστέλλουν την αποδόμηση της βραδυκινίνης και άλλων κινινών και για το λόγο αυτό δεν φαίνεται να προκαλούν τον επίμονο, χρόνιο  ξηρό ιλακώδη βήχα που συχνά επιπλέκει τη χορήγηση των α-ΜΕΑ. [Λοσαρτάνη, Ιρβεσαρτάνη, Bαλσαρτάνη, Olmesartan, Επροσαρτάνη, Καντεσαρτάνη, Τελμισαρτάνη]